Jarenlang was het kommer en kwel in voetbalminnend Italië. Lege stadions, Europese onmacht en financiële malaise bij de topclubs. Het Italiaanse voetbal was in crisis. Tot de afgelopen twee jaar, zo lijkt het. AS Roma staat in de finale van de Europa League, Internazionale neemt het in de Champions League-finale op tegen Manchester City en Fiorentina kan zich bij winst op West Ham United verzekeren van de Conference League. Drie Italiaanse ploegen in drie Europese finales. Toeval? Of de heropleving van het Calcio?
Het laatste Europese succes van een Italiaans team dateert van vorig seizoen. AS Roma wint, ten koste van Feyenoord, de Conference League. Het succes is volgens de kenners aan één man toe te dichten: José Mourinho. De Portugese prijzenpakker verloor nog nooit een finale in Europa en wordt mede daarom door directeur Tiago Pinto overgehaald om naar Rome te gaan. Het plan van Pinto lukt en de 60-jarige Mourinho werd in mei van het jaar 2021 gepresenteerd in de hoofdstad van Italië. Roma hoopt met de aanstelling oude tijden te doen herleven. De prijzenkast in het Centro sportivo Fulvio Bernardini, is al sinds 2008 niet meer aangevuld.
Het Mourinho-effect
Europees hebben I Giallorossi behalve een Jaarbeursstedenbeker (soort voorloper van de Europa League) in 1960/1961 nooit wat gewonnen. De vreugde in het rood/gele deel van Rome is daarom gigantisch als Mourinho in zijn eerste volle seizoen meteen de Conference League wint met AS Roma. In de rest van Italië wordt de vreugde toch wat getemperd. Het is op dat moment nog onduidelijk wat de status is van het piepjonge toernooi. Maar toch, de overwinning in de Conference League is het eerste succes van een Italiaanse club in Europa sinds 2010. Toen won Internazionale onder leiding van, wie anders dan, Mourinho de Champions League.
De kenners in Italië zijn het dan ook over één ding eens: ''De Mourinho-mentaliteit zorgt ervoor dat ploegen prijzen winnen." Het is volgens Marco Juric van la Repubblica een van de redenen dat het Italiaanse voetbal weer op de kaart staat. "Het niveau bij Roma is omhoog gegaan door Mourinho. Hij heeft een stuk of elf jonge spelers de kans gegeven en ze de Mourinho-mentaliteit bijgebracht."
Gianluca Mancini, verdediger van Roma, is in de wolken met zijn trainer. "Hij is speciaal. Hoe hij zijn wedstrijden voorbereidt, zijn ervaring. Hij stelt ons gerust en zorgt ervoor dat we de juiste focus hebben."
La Fortuna
Roma en Mourinho zijn slechts een klein onderdeel van het grote Italiaanse succes van dit jaar. Ook Fiorentina en Internazionale doen dit jaar mee om het Europese eremetaal. Vooral de finaleplaats van Inter houdt de gemoederen bezig. Niemand verwachtte van te voren dat de ploeg van Simone Inzaghi de finale van het miljardenbal zou bereiken. Een van de redenen voor het succes van I Nerazzurri is de eigenaar. Steven Zhang is een Chinese miljonairszoon. De zoon van miljardair Zhang Jindong, wordt op 26-jarige leeftijd naar voren geschoven als nieuwe eigenaar van Inter. De aanstelling wordt met veel scepsis ontvangen, maar de inmiddels 31-jarige Zhang krijgt het voor elkaar om de twijfelaars te overtuigen van zijn kunde.
"Inter heeft door zijn geld goede zaken kunnen doen op de transfermarkt", zegt Juric. "Ze hebben met Nicolò Barella en Alessandro Bastoni ook nog eens goede jonge, Italiaanse spelers." Ondanks de ontegenzeggelijke kwaliteiten van Inter, is er nog een grote factor in het Europese succes: geluk. In Italië is men zich ervan bewust dat de loting in de Champions League wel erg gunstig was voor de ploeg van Denzel Dumfries en Stefan de Vrij. "De weg voor Inter naar de finale was erg fortuinlijk", zegt Matteo de Santis van La Stampa. "In de knock-outfase kwamen ze Porto, Benfica en AC Milan tegen. Drie ploegen van ongeveer hetzelfde niveau als Inter. Ook Roma en Fiorentina hebben geluk gehad. Sevilla is de eerste grote tegenstander van Roma en Fiorentina was in elke ronde minstens even sterk als zijn tegenstander."
Juric sluit zich aan bij de woorden van zijn collega. "Inter heeft internationaal gerenommeerde spelers als Romelu Lukaku en Lautaro Martínez. Het heeft wel makkelijke tegenstanders gehad. Porto, Benfica en Milan. Ik denk dat Roma en Fiorentina wel eens zouden kunnen winnen. Inter gaat het alleen heel moeilijk krijgen met Manchester City."
Een nieuwe generatie
Toch berust niet alles op dom geluk en een goede trainer. Er komt ook een nieuwe generatie Italiaanse trainers aan die vooral tactisch briljant blijken te zijn. Monchi, technisch directeur van Sevilla en vroeger werkzaam voor AS Roma, ziet een positieve ontwikkeling in de Italiaanse trainerswereld. "Dat er drie ploegen in de finale staan van drie Europese toernooien berust een beetje op toeval, maar het Italiaanse voetbal is ook veel beter geworden. Voor mij is de Italiaanse competitie tactisch de sterkste in de wereld. Ze waren altijd al goed tactisch, maar ze hebben nu ook de kwaliteiten om alle tactieken uit te voeren."
Een voorbeeld van de tactische ontwikkeling is zichtbaar in het spel van Fiorentina. La Viola, die na een faillissement nog Serie C-voetbal speelde in 2003, laat af en toe onnavolgbaar combinatiespel zien. Architect achter de tactiek is Vincenzo Italiano. "Hij is een soort mini-Guardiola'', zegt Juric. "Dat is de reden dat ze in de finale van de Coppa Italia stonden en nu in de finale van de Conference League. Daarbij is de Conference League een makkelijke competitie voor Italiaanse teams. Het niveau is niet zo hoog."
"De Conference League is een makkelijke competitie voor Italiaanse teams" Marco Juric | Journalist La Repubblica
Toch gaat er veel lof uit naar de manier waarop Italiano zijn ploeg laat spelen. "Er komt een nieuwe generatie Italiaanse trainers aan", zegt de journalist De Santis. "Los van Mourinho en Massimiliano Allegri (trainer Juventus), komt er een nieuwe groep trainers aan. Roberto De Zerbi doet het geweldig in de Premier League bij Brighton & Hove Albion. Hetzelfde geldt voor Vincenzo Italiano. Zij spelen aanvallend, Europees voetbal met hun ploeg. In Italië is misschien niet zoveel geld als in de Engelse en Spaanse competitie, maar we verzinnen nieuwe ideeën en dat is goed voor het Italiaanse voetbal."
De finale van de Europa League met AS Roma en José Mourinho is woensdag 31 mei vanaf 21:00 uur te zien op ESPN 1. De finale van de Conference League met het tiki-taka-voetbal van Italiano is op 7 juni te zien op ESPN 1.