Erik ten Hag wordt de nieuwe trainer van Manchester United. Samen met Mauricio Pochettino leek hij lang de enige overgebleven kandidaten om in het Noord-Westen van Engeland aan de slag te gaan, maar ze kiezen dus voor de Nederlander. Hoe verstandig is het voor Ten Hag om met zijn kenmerkende speelstijl te tekenen bij een club als Manchester United?
Ten Hag beschreef United de afgelopen tijd als een ‘geweldige club met geweldige fans, maar wil zich blijven focussen op Ajax’. De fans van ‘het rode gedeelte in Manchester’ zijn onder Sir. Alex Ferguson heel erg verwend geraakt. De teller stopt na 27 seizoenen op 38 prijzen, waaronder dertien keer de Premier League en twee keer de Champions League. Na het vertrek van de 80-jarige Schotse clublegende weet Manchester United niet meer echt te overtuigen. Vier verschillende trainers en drie caretaker managers volgen Ferguson op, maar de prijzenregen stopt. Alleen prijzenvechter José Mourinho doet oude tijden deels herleven door in 2,5 seizoen de Community Shield, League Cup en Europa League te winnen. Dat is tevens de laatste prijs die gewonnen is door ‘The Red Devils’, omdat afgelopen jaar Villarreal de Europa League wint, ten koste van de Engelsen.
Erik ten Hag daarentegen heeft de laatste jaren lof gezaaid met zijn successen. In het jaar van zijn komst naar Ajax zit de club uit de hoofdstad al vier seizoenen zonder prijs. In zijn eerste halfjaar lukt een inhaalrace op koploper PSV niet, waardoor Ten Hag tweede eindigt. Vanaf het moment dat de 52-jarige oefenmeester een volledig seizoen voor de groep staat, eindigt Ajax elke keer bovenaan de ranglijst én wordt de KNVB Beker twee keer gewonnen. Het salarisplafond wordt doorbroken en met miljoenenaankopen groeit Ten Hags Ajax uit tot ‘beste ploeg van Nederland’. Dit seizoen stevent zijn ploeg met nog vijf wedstrijden te gaan en een voorsprong van vier punten op PSV wederom af op het landskampioenschap. De Johan Cruijff Schaal en de beker gaan wel naar Eindhoven.
Onder de vleugels van Ten Hag maakt Ajax weer naam in Europa. Kort na de finaleplaats in de Europa League in 2017 onder Peter Bosz, bereikt hij de halve finale van de Champions League. Maar liefst drie kwalificatierondes worden overleefd, voordat Ajax achter Bayern München in de groepsfase overwintert. Glorieuze knock-outrondes tegen Real Madrid en Juventus brengen Ajax naar de halve finale. Op luttele seconden voor het eind gaat een finaleplek aan hun neus voorbij. De standaard ligt daardoor een stuk hoger. Daardoor vallen de overige Europese campagnes enigszins tegen met uitschakelingen tegen achtereenvolgens Getafe (tussenronde Europa League) en AS Roma (kwartfinale Europa League). Na een foutloze groepsfase waarin zes keer wordt gewonnen gaat het in de achtste finale van de Champions League tegen SL Benfica toch weer mis.
‘Werk aan de winkel’
Voor Ten Hag wacht bij Manchester United zeker geen gespreid bedje. De sterrenploeg van interim-trainer Ralf Rangnick staat momenteel zesde in de Premier League. De prestaties fluctueren en Champions League-voetbal is zeker geen uitgemaakte zaak. Het moet heel gek lopen willen buurman Manchester City en Liverpool - die samen in een verwikkelde titelstrijd zitten - zich niet rechtstreeks plaatsen. De nummer drie Chelsea staat op acht punten afstand en heeft nog twee wedstrijden tegoed. De nummers vier tot en met zeven (Tottenham Hotspur, Arsenal, Manchester United en West Ham United) staan kort bij elkaar en lijken de strijd om het laatste overgebleven ticket naar de groepsfase van de Champions League uit te vechten.
Voornamelijk achterin is het onstabiel. Met de komst van wereldkampioen en viervoudig Champions League-winnaar Raphaël Varane is er voor 329,5 miljoen euro in de huidige verdediging geïnvesteerd. Met name de duurste verdediger aller tijden, Harry Maguire geeft vaak niet thuis en moet het ontgelden in de Engelse media. Op de laatste wedstrijden na heeft Ten Hag aangetoond vanuit een gesloten defensie te kunnen spelen. Inmiddels toont de Ajax-defensie wat haarscheurtjes en krijgt het tien tegentreffers te verwerken in de laatste zes Eredivisieduels, waardoor het totaal na 29 speelronden op ‘slechts’ vijftien tegendoelpunten staat.
Als je de prestaties in de nationale competities van Ajax en Manchester United met elkaar vergelijkt, is duidelijk dat de huidige koploper van de Eredivisie dominanter speelt dan de Engelsen. Zowel aanvallend als verdedigend kan Ten Hag rekenen op betere cijfers. United krijgt natuurlijk wel te maken met méér tegenstand. Volgens de UEFA coëfficiëntenranglijst is de Premier League de beste competitie van Europa. Aartsrivaal Manchester City is de beste Engelse club in Europa met een vierde plaats op de UEFA Clubranking. De eerstvolgende zijn de ‘rode uit Manchester’ (8). Liverpool (9), Arsenal (11), Chelsea (12) en Tottenham Hotspur (14) kennen allen een hogere ranking dan Ajax, dat op de zeventiende plaats staat.
‘Mes op de keel’
Met de huidig trainer Ralf Rangnick, die volgend jaar als adviseur werkzaam blijft, heeft Manchester United een trainer in huis met op bepaalde vlakken soortgelijke ideeën als Erik ten Hag. De 63-jarige Duitser maakt in het verleden bij RB Leipzig indruk met het ‘hogesnelheidsvoetbal’. De tegenstander afjagen door binnen acht seconden de bal te heroveren en binnen tien tellen erna een schot op doel af te leveren. Op die manier- plus de toename in financiële mogelijkheden, maakt hij van een ploeg, die in 2013 nog een vierdeklasser is, een Europese (sub)topclub.
Waar de Nederlander ook graag zijn tegenstander bij de keel grijpt, wil hij minder snel in de vijandelijke zestien zijn. Balbezit, de opbouw en het positiespel op de helft van de tegenstander zijn elementen waarmee Ten Hag zich in de Eredivisie en Europees op de kaart heeft gezet.
Volgens de data is Ajax vele malen agressiever in het afjagen van de tegenstander, terwijl ze zelf moeilijk onder druk te zetten zijn. In vergelijking met andere clubs uit de Premier League is de ploeg van Rangnick niet in de bovenste regionen te vinden als het gaat om ‘hoog druk’ zetten. Rangnick heeft zijn ploeg wel enigszins feller laten pressen, maar het verschil met voorganger Ole Gunnar Solskjær is niet heel groot.
Niet alleen bij een van de beste clubs in Nederland past Ten Hag zijn werkwijze toe. Ook bij Go Ahead Eagles en FC Utrecht toont de tacticus aan, dat hij niet de beste spelers van Nederland nodig heeft om dominant te spelen. Kijkende naar de cijfers dan heeft het FC Utrecht van 2016-2017 een agressievere stijl van druk zetten dan het Manchester United van nu.
Concurrentiestrijd
Paris Saint-Germain-trainer Mauricio Pochettino was de voornaamste concurrent voor de job. Zowel bij zijn club als die van Ten Hag mag qua financiële middelen én spelersgroep met niks anders dan het landskampioenschap genoegen nemen. Beide teams staan bovenaan de nationale competitie, zijn uitgeschakeld in de achtste finale van de Champions League en verloren de Super Cup aan het begin van het seizoen. Veel gelijkenissen in prestaties, maar wat betreft speelstijl zijn er significante verschillen.
*PPDA is een formule om hoge pressing te berekenen. Het is het gemiddeld aantal passes die de tegenstander geeft op maximaal 60 meter van hun eigen goal, gedeeld door het aantal defensieve acties van de pressende ploeg in die 60 meter.
Kijkende naar de gemiddeldes laat Ten Hag zijn ploeg een stuk aanvallender spelen dan Pochettino. Het sterrenensemble in Parijs met droomvoorhoede Neymar, Mbappé, Messi leveren minder schoten (op doel) af en scoren minder vaak dan de Amsterdammers. Verdedigend staat het in het Parc des Princes ook minder stabiel. De Argentijnse coach krijgt meer schoten (op doel) tegen, die vervolgens leiden tot een tegendoelpunt. Ook als het gaat om het afjagen van de tegenstander is Ten Hag dominanter. Zijn ploeg heeft meer balveroveringen rondom het vijandelijke doel en zet tegenstanders sneller onder druk druk dan PSG.
‘Rensch aanvallend even vaak betrokken als Cristiano Ronaldo’
Manchester United, dat in de dagen van weleer de aanvallende impulsen aaneenrijgt, heeft nu een hoop meer moeite om tot aanvallen te komen. Zoals gezegd is het niveau in de Premier League moordend en zijn - mede door de komst van nóg meer eigenaren met oneindig diepe zakken - het aantal concurrenten sterk toegenomen. Waar een aantal jaar terug Ajax en Manchester United op nationaal niveau een goede vergelijking zou zijn, is dat inmiddels niet meer zo. Ajax is in eigen competitie veel dominanter.
Gelegenheidsrechtsback Devyne Rensch, die het voornamelijk met invalbeurten moet doen, is per negentig minuten vaker betrokken bij een schot dan wereldster Cristiano Ronaldo. Linksback Daley Blind is met gemiddeld 7.6 keer- als zijnde voorstation, eindpasser of eindstation- vaker betrokken bij een schot dan welke willekeurige speler van de Red Devils.
De centrale verdedigers van Ten Hag, Lisandro Martínez en Jurriën Timber hebben betere opbouwende kwaliteiten en zijn een stuk aanvallender ingesteld dan Lindelöf, Maguire en Varane. Met de overgang van de 52-jarige trainer is het niet gek dat de naam van bijvoorbeeld Timber rondgaat op Old Trafford. Ten Hag moet dan wel zijn speelstijl dusdanig inslijpen dat in het torenhoge niveau in Engeland met dezelfde aanvallende intenties gespeeld kan worden. Op dit moment heeft United op bepaalde posities niet de selectie, die past bij de opbouwende, aanvallende intenties die Ten Hag heeft.
Hoe dan ook, Ten Hag heeft bewezen dat hij een team naar zijn hand kan zetten. Dat hoeft niet altijd te gebeuren met de beste spelers van de competitie, zo weten Go Ahead Eagles (promotie naar Eredivisie), FC Bayern Munchen II (kampioen Regionalliga) en FC Utrecht (winnaar play-offs Europees voetbal). Met zijn komst naar de Johan Cruijff Arena worden weer prijzen gewonnen, precies zoals ze bij Manchester United ook hopen. Met zijn visie en speelstijl zijn enkele aanwinsten, vooral verdedigend, noodzakelijk om Manchester United de tijden van weleer terug te geven, maar hij heeft bewezen het aan te kunnen op verschillende niveaus.